Znamy się tylko... z imienia?
Imiona biblijne

Każdy człowiek na świecie ma jakieś imię. Jest to dla nas coś tak oczywistego, że na co dzień się nad tym nawet nie zastanawiamy. Najczęściej nadają nam je nasi rodzice kierując się różnymi powodami – choćby imionami przodków, bohaterów, czy zwykłym upodobaniem.

W Biblii imię to jednak coś więcej niż tylko sposób odróżniania się od innych. Większość z nich ma swoje głębsze, niekiedy nawet mocno symboliczne znaczenie.

Czy wszyscy Izraelici mieli imiona kulturowo hebrajskie? Kto nosił w sobie imię samego Boga? Czy otrzymane imię determinuje całe życie i los człowieka?

Zapraszam do lektury!

Po co komu imiona?

Podstawowym zadaniem imienia jest odróżnianie się od innych ludzi. Owszem, imiona się powtarzają – każdy z nas zna chyba przynajmniej jednego imiennika/imienniczkę. W Piśmie Świętym jednak i ogólnie w kulturze semickiej nadawanie i posiadanie imienia ma o wiele większe znaczenie niż tylko funkcja „zawołania”.

Sam fakt nadawania imienia ukazywał posiadanie władzy nad nazywaną istotą. Widać to doskonale w historii o stworzeniu z Księgi Rodzaju. Pierwszy człowiek na polecenie Boga nazywa wszystkie istoty żywe (Rdz 2,19-20).

Imię w Biblii wiele mówi o oczekiwaniach, jakie rodzice wiążą z potomkiem, jest wyrazem emocji związanych z narodzinami dziecka, a te, które pochodzą od zwierząt mają wskazywać na jakąś cechę, której życzy się dziecku. Bardzo często pojawiają się imiona wyrażające stosunek do Boga, a jeśli to sam Bóg wyznacza imię, ma to znaczenie prorockie lub wskazuje na przeznaczenie danej osoby. Zmiana imienia również jest ważnym wydarzeniem – w ten sposób ukazana jest przemiana osoby, nadanie jej nowej misji życiowej lub bliski związek z Bogiem.

Poznajmy się…

Adam

Hebrajskie słowo adam znaczy po prostu „człowiek”. Co ciekawe, z tego samego rdzenia wywodzą się słowa „ziemia” i „krew”. W przepiękny sposób ukazuje to człowieka jako istotę „ulepioną z prochu ziemi” (Rdz 2,7).

Ewa

Imię pierwszej kobiety również jest nieprzypadkowe. Hebrajskie chawwa znaczy „powoływać do życia”, „obdarzać życiem”. Imię to nadaje jej sam Adam – to również niezwykle piękny obraz.

Kain

Pierworodny syn Adama i Ewy posiada imię od słowa qanah, które tłumaczy się jako „otrzymać”, „zdobyć”. Matka sama tłumaczy to w ten sposób: „otrzymałam mężczyznę od Pana” (Rdz 4,1)

Abraham

Ta postać to doskonały przykład zmiany imienia. Pierwotnie nazywał się Abram, co znaczy „mój ojciec jest dostojny”, co może odnosić się do samego Boga. Natomiast później Bóg zmienia mu imię na Abraham, co z kolei tłumaczy się jako „ojciec wielu narodów”. W ten sposób nowe imię bohatera wyraża jego nową misję i przeznaczenie.

Sara

Żona Abrahama również ma zmienione imię. Znaczy ono „księżniczka”, „pani”.

Izaak

Długo oczekiwany syn Abrahama i Sary obiecany im przez Boga nosi imię opisujące emocje rodziców. Imię Izaak wywodzi się od słowa jizchak, tłumaczonego jako „on się śmieje” lub „śmiech” – jego matka tuż po porodzie powiedziała „powód do śmiechu dał mi Bóg” (Rdz 22,6). 

Jakub

To hebrajskie imię bazuje na rdzeniu qb, od którego pochodzą zarówno aqeb – „pięta”, jak i aqab – „oszukać”. Oba wyjaśnienia pasują do biblijnego patriarchy – w czasie porodu trzymał swojego brata bliźniaka za piętę, a dużo później ukradł ojcowskie błogosławieństwo posługując się jawnym oszustwem.

Beniamin

Najmłodszy syn Jakuba nosi zmienione imię. Jego matka, Rachela, umierając przy porodzie nazwała go Benoni, co znaczy „syn mojej boleści”. Ojciec jednak zmienił mu imię na Beniamin – „syn prawicy”, „szczęsny”.

Mojżesz

Jedna z najważniejszych postaci w izraelskiej historii nosi imię pochodzące z kultury egipskiej. W języku egipskim imię to znaczyło prawdopodobnie „dziecko/syn nieznanego ojca”. W języku hebrajskim zaś imię to kojarzy się z czasownikiem „wydobywać”, „wyciągać”. Obie interpretacje dobrze odpowiadają historiom z wczesnego dzieciństwa tego bohatera.

Samuel

Ostatni sędzia Izraela nosi imię wywodzące się od szemua-el¸ co tłumaczy się jako „wysłuchany przez Boga”. Wiąże się to z historią jego matki, która przez długi czas cierpiała na bezpłodność i usilnie modliła się o potomstwo. Bóg wysłuchał jej modlitw – i urodził się Samuel.

Saul

Pierwszy król Izraela posiada imię oznaczające „wyproszony u Boga” lub „wypożyczony Bogu na służbę”. Saul został wybrany przez Boga na króla, wyróżniał się pośród ludu wysokim wzrostem, jednak mimo tego, jako król, przestał być posłusznym sługą Boga i został odrzucony.

Eliasz

Najważniejszy i największy z proroków Izraela nosi tak zwane imię teoforyczne, czyli takie, które zawiera w sobie imię Boga. Elijahu znaczy „moim bogiem jest Jahwe” – i jest to doskonale widoczne w jego życiu i misji prorockiej.

Elizeusz

Sługa proroka Eliasza i jego następca nosi hebrajskie imię Elisza, które tłumaczy się jako „Bóg jest wybawieniem”.

Izajasz

Jeden z najpopularniejszych proroków Starego Testamentu. Jego imię znaczy „Jahwe jest pomocą/zbawieniem”.

Jonasz

Znany prorok, który uciekał przed Bogiem i wylądował w brzuchu wielkiej ryby. Nosi imię pochodzenia „zwierzęcego” – Jonasz to po prostu „gołąb”.

Szaweł-Paweł

Słynny Apostoł Narodów, najpierw prześladujący chrześcijan faryzeusz, potem gorliwy wyznawca Chrystusa. Szaweł to inaczej Saul – to samo imię, inaczej wypowiadane. Natomiast łacińskie Paulus znaczy „mały”, „niewielki”, „niski”.

Szymon Piotr

Pierwszy pośród Apostołów, któremu Jezus osobiście zmienił/nadał nowe imię. Hebrajskie imię tego ucznia oznacza „Jahwe wysłuchał”. Znacznie bardziej znana jest etymologia imienia „Piotr” – zarówno łacińska wersja Petrus jak i aramejska Kefa wskazuje na „skałę”. Stąd słynna historia o nadaniu Piotrowi prymatu wyrażona w słowach „Ty jesteś skała”.

Teofil

Imieniem tym Łukasz Ewangelista nazywa adresata swojej Ewangelii i Dziejów Apostolskich. Pochodzi z języka greckiego i jest złożeniem dwóch słów theos (bóg) i czasownika fileo (lubić, uznawać za przyjaciela). Teofil zatem to człowiek „miły Bogu/przyjaciel Boga”.

Bartymeusz

Niewidomy z Jerycha, którego uzdrowił Jezus. Jego imię jest złożeniem dwóch słów – rzeczownika bar (syn) i imienia Timaios. Bartymeusz to zatem „syn Timaiosa”. Imię Timaios z kolei pochodzi od greckiego rzeczownika time oznaczającego „cześć”, „szacunek”.

Jedno Imię, a nie trzy imiona

To oczywiście nie wszystkie imiona znaczące, które pojawiają się w Biblii. Jest ich znacznie więcej. Sam Bóg w Piśmie Świętym jest nazywany różnymi imionami, które mają swoje głębsze znaczenie. Mojżesz w momencie spotkania z Bogiem na Synaju, gdy otrzymuje misję wyprowadzenia Narodu Wybranego z Egiptu pyta wprost jakie jest imię Boga. W odpowiedzi słyszy: JESTEM. Z czasem Izraelici kierując się przesadną troską o przestrzeganie drugiego przykazania Dekalogu zaczęli stosować wiele imion zastępczych. Stąd też imiona Boga takie jak Adonai (dosł. „Pan”), Sebaot („Pan Zastępów), lub opisowe »Najwyższy, »Wszechmogący« i tym podobne.

Najpiękniejszym imieniem Boga jest jednak to pochodzące ze słynnego proroctwa Izajasza i wyjaśnione przez Ewangelistę Mateusza w jego Ewangelii w odniesieniu do Jezusa. Bóg to Emmanuel – „Bóg z nami”.

Bóg jest z nami. Zawsze. Warto o tym pamiętać.